بررسی تاثیر کشت دراز مدت نیشکر بر برخی ویژگی‌های شیمیایی خاک‌های کشت و صنعت کارون‌، استان خوزستان

سابقه و هدف: تغییر کاربری اراضی و کشت درازمدت نیشکر می‌تواند ویژگی‌های شیمیایی و کیفیت خاک را تحت تاثیر قرار دهد. مطالعه تغییرات ویژگی‌های خاک در اراضی تحت کشت در درازمدت می‌تواند به بهبود مدیریت کشاورزی کمک کند. هدف از این پژوهش بررسی ویژگی‌های شیمیایی خاک‌های تحت کشت درازمدت نیشکر و خاک بکر مجاور به‌منظور ارزیابی تغییرات ایجاد شده در اثر تغییر کاربری اراضی و کشت دراز مدت بود. مواد و روش‌ها: این پژوهش در اراضی کشت و صنعت کارون در منطقه دیمچه شوشتر در استان خوزستان انجام شد. این مطالعه بر اساس آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور مزرعه در 7 سطح و عمق در سه سطح (عمق‌های 30-0 ،60-30 و 90-60 سانتی‌متری) و در سه تکرار انجام شد. نمونه‌های خاک از 6 مزرعه تحت کشت دراز مدت نیشکر و یک مزرعه بکر مجاور آن‌ها جمع‌آوری شدند. خاک‌های بررسی شده به مدت بیش از 4 دهه تحت کشت نیشکر هستند. سپس برخی ویژگی‌های شیمیایی خاک به‌روش‌های استاندارد اندازه‌گیری شدند. پ‌هاش و قابلیت هدایت الکتریکی عصاره گل اشباع، سدیم محلول خاک، مواد آلی خاک به‌روش اکسیداسیون تر، کربنات کلسیم معادل به‌روش تیتراسیون با اسیدکلریدریک، گچ خاک به‌روش استون اندازه‌گیری شد. همچنین فسفر قابل دسترس خاک با استفاده از عصاره‌گیری با بی‌کربنات سدیم نیم مولار به روش اولسن و پتاسیم قابل دسترس با استفاده از عصاره‌گیری با استات آمونیوم یک نرمال اندازه‌گیری شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد تغییر کاربری اراضی و کشت درازمدت نیشکر سبب تغییر ویژگی‌های شیمیایی خاک شد. تفاوت معنی‌داری در مقدار پ‌هاش خاک‌های مزارع تحت کشت نیشکر و خاک بکر مجاور مشاهده نشد. تغییر کاربری اراضی و کشت درازمدت نیشکر سبب کاهش قابلیت هدایت الکتریکی، سدیم محلول خاک، کربنات کلسیم معادل، گچ خاک در اعماق مختلف خاک شد. کشت درازمدت نیشکر سبب کاهش معنی‌دار مقدار پتاسیم قابل دسترس (2/63 تا 9/77 درصد) در عمق 0-30 سانتی‌متری خاک، شد. نتایج همچنین نشان داد درصد ماده آلی و فسفر قابل دسترس خاک در اراضی تحت کشت دراز مدت نیشکر به‌طور معنی‌داری بیش‌تر از مزرعه بکر مجاور بود. به‌طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد تغییرات ویژگی‌های شیمیایی در خاک سطحی (30-0 سانتی‌متری) بیش‌تر از سایر عمق‌ها (60-30 و 60-90 سانتی‌متری) بود. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد ویژگی‌های شیمیایی خاک در مزارع مختلف نیشکر در پاسخ به تغییر کاربری اراضی و کشت دراز مدت نیشکر تغییر معنی‌داری کردند. پتاسیم تبادلی خاک به‌عنوان شاخص حساسی نسبت به کشت دراز مدت نیشکر شناسایی شد. چنین به‌نظر می‌رسد پایش ویژگی‌های شیمیایی خاک به‌منظور مدیریت اراضی و حفظ کیفیت خاک‌های بررسی شده لازم ‌می‌باشد.